Category: News

Waxaa maanta la soo gebagebeeyey shirkii Mucaaradka Puntland, kaas oo ay ka so baxeen todoba qodob oo ay ka mid yihiin, wax ka beddelkii dastuurka, sida loo qabanaayo doorashada soo socota iyo qodoba kale, hoos ka akhri war murtiyeedka.

Taarikh: 11/Oct/2023
WARMURTIYEED:
Shir wadatashi oo ay isugu yimaadeen mucaaradka Puntland iyo qeybaha kala duwan ee bulshada, socdayna 10-11 Octoobar 2023 kana dhacay Caasumada Puntland ee Garowe, ayaa waxaa lagu lafo guray xaaladaha qalafsan ee Puntland soo foodsaaray, ayna ka midyihiin: arrimaha siyaasada, Aminga, Dhaqaalaha, Dastuurka iyo Dimugraadiyada, iyo arimaha doorashada Puntland ee 2024.

Falanqeyn dheer ka dib waxaa ka soo baxay qodabadaan soo socda:

1. Markii shirku falaanqeyn iyo u kuur gelid dheer ku sameeyey arrimaha siyaasadda Puntland, waxqabadka iyo waajibaadkii shaqo ee xukuumadda loo igmaday, waxaa xaqiiqo noqotay inay labadii sano ee ugu dambeysey ka gaabisay waajibaadkeedii fadhiidna ay noqotay wax adeeg bulsho ahna aaney qaban; waxay Puntland gashay go’doon siyaasadeed oo heer qaran iyo heer caalami ah; xiriirka xumaaday ee Puntland iyo Dawladda Federaalka waa mid ku dhisan dano shakhsi taasoo saamayn taban ku yeelatay mashaariicdii horumarineed ee lafdhabarta u ahaa hormarka bulshada Puntland. Waxaa sidoo kale shirku garwaaqsaday in hannaankii Dawladnimo ee is-dheeli tirayey uu ku ururay gacanta madaxweynaha isla markaana siyaasadda xukuumadu ay ahayd mid ku dhisan kala irdheyn iyo kala qaybinta bulshada Puntland; kala aragti-duwanaan kastana ay kaga falceliso qori caaradiis taasoo keentay khasaare nafeed iyo mid maal.
2. Shirku wuxuu si qoto dheer u daraaseeyey arrimaha amniga Puntland, waxaana u soo baxday inay xukuumaddu ku guuldaraysatay inay wax ka qabato dhibaatooyinka ay ururada xagjirka ahi ku hayaan amniga, ganacsatada, iyo dhaqaalaha; noocyada maandooriyayaasha oo ah aafo wadanka baabi’inaysaa; qulqulka ajaaniibta oo qayb ka ah dhibaatooyinka amni iyo keenidda mukhaadaraadka. Waxaa sidoo kale shirku garwaaqsaday in ay ahayd nasiib darro laga baaqsan karey dagaaladdii ka dhacay Bosaso, Garowe iyo Galkacyo, taasoo la isaga horkeenay ciidamadii lafdhabarta u ahaa Puntland ee Difaaca kuwada jiray
3. Shirku wuxuu si xeel-dheer u daraaseeyey arrimaha dhaqaalaha Puntland waxaana xaqiiqa ah inuu jiro dhaqaale burbur bulsho oo baahsan kaas oo ay sal u tahay: ku tarkifalka dakhliga dawladda iyo deeqaha caalamiga ah oo danno gaar ah loo isticmaalo, lacagaha ay ururadda xagjirka ahi ka qaadaan ganacsatada iyo hay’addaha ilaalinta maaliyadda oo ka gaabiyey doorkoodii kadibna ay xukuumaddu ku guuldaraysatay inay bixiso xuquuqdii dastuuriga ahayd ee shaqaalaha iyo ciidamadda.
4. Shirku wuxuu si qoto dheer uga dooday arrimaha dastuurka iyo dimuqraadiyadda Puntland, waxaana u so baxday in dastuurkii iyo xeerarkii kale ee Puntland u yaaley lagu xadgudbey si mas’uuliyad darro ah, in garsoorka, Barlamaanka iyo xukuumadu isku xafiis noqdeen, in madax banaani la’aanta Gudoonka Maxkamadda Dastuuriga ahi keentay niyad jab iyo kalsooni xumo ka dib markii ay ku guul darreysteen dhegaysiga iyo go’aan ka gaarista dacwadihii la horkeenay, Marin habaabinta iyo musuqmaasuqa lagu sameeyey nidaamkii dimuqraadiyadda ee xisbiyada badan, kaasoo markii horeba ujeedka Madaxweynuhu ka lahaa ay ahayd marin habaabin bulsho, falkinta farsamo u sahli karta sii joogidda kursiga iyo muddo kororsi.
5. Shirku wuxu daraasad dheer ku sameeyey arrimaha ku gedaaman siyaasadda cakiran ee doorashada Puntland 2024 iyo hubanti la’aanta qabsoomidda doorashada, taasoo ay saldhig u tahay damaca aan maangalka ahayn ee madaxweynaha, waxaana muuqata in aanu madaxweynuhu mas’uuliyad iska saareyn sidii ay ku qabsoomi lahayd doorasho hufan, wadar oggol ah, ku qabsoonta wakhtigeedii nabadna ku dhacda.

Sidaas darteed, shirku markuu xaqiiqsaday jiritaanka dhammaan arrimaha kor ku xusan ee laga dooday, waxaana la isla qaatay in laga hortago burbur siyaasadeed iyo mid amni oo ku yimaada Puntland, waxaana shirka kasoo baxay qodobadaan soo socda:

1. Waxka bedelka Dastuurka lagu sameeyey looma marin habraaca uu tilmaamayo Dastuurku, sidaa darteed laguma dhaqmi karo.
2. Wuxuu shirku go’aamiyey in aanay Puntland muddo kororsi ka dhici karin, taas oo aan ognahay wixii laga soo maray.
3. Maadaama mudada xil haynta ee Baarlamaanka iyo Xukuumadda ay ka harsan tahay muddo kooban, waxaa shirku isku raacay in doorashada keli ah la qaban karaa ay tahay 66dii xildhibaan ee beeluhu soo xulan jireen.
4. Shirku wuxuu Isimadda Puntland ugu baaqayaa inay doorkoodii shariifka ahaa qaataan soona xulaan xubnihii Baarlaamaanka sida ugu dhakhsaha badan.
5. Shirku wuxuu soo jeediyey haddii Dowladdu qaadan weydo doorkii fududeynta doorashada in uusan dalku firaaq Dastuuri ah geli doonin.
6. Shirku wuxuu bogaadinayaa halgankii iyo guushii bulshada SSC-khaatumo, wuxuuna soo jeedinayaa in la tixgeliyo rabitaanka bulshada SSC-khaatumo, waxaana bulshada kale ee Puntland ku boorineynaa inay laba-laaban taageeradii naf iyo maalba lahayd ee ay la garabtaanaayeen walaalohood.
7. Shirku wuxuu bogaadinayaa dagaalka lagula jiro argagaxisada kaas oo ay hogaaminayso Dowladda Federaalka Soomaaliyeed.

Ugu dambeyn shirka wuxuu isku raacay dhisadda Dalladda Mucaaradka Puntland oo kooban:

1. Madasha Siyaasadda ee Puntland
2. Golaha Siyaasadda ee Badbaado
3. Golaha Sarreynta Sharciga
4. Madasha Samatabixinta Puntland
5. Urur Siyaasadeedka Dhalinyarada
6. Urur Siyaasadeedka Mideeye
7. Urur Siyaasadeedka Horseed
8. Midowga Musharaxiinta Puntland
   -DHAMAAD-

LAASCAANO, Soomaaliya – Hogaamiyaha maamulka SSC-Khaatumo, Cabdulqaadir Axmed Aw-Cali”Firdhiye” ayaa kusoo wajahan magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.

Firdhiye ayaa waxaa Casuumaada u fidiyay ra’iisul wasaare, Xamse Cabdi Barre.

Maamulka SSC-Khaatumo ayaa u muuqda mid xiriir wanaagsan la yeelanaya dowlada federaalka Soomaaliya.

Golaha sare ee dhaqanka ee SSC-Khaatumo ayaa horey u tagay Muqdisho iyaga oo wada-Hadalo la yeeshay hogaanka dowlada federaalka Soomaaliya

Gobalada Sool, Sanaag iyo Cayn ayaa aad ugu hamuun qaba horumarka iyo Adeegyada aas-aasiga ah ee bulshada sida Caafimaadka, Waxbarashada iyo dib u dhismaha kaabayaasha ay colaadu saamaysay.

AASCAANO, Soomaaliya – Duqeymaha aan kala joogsiga ee sideedii bil ee lasoo dhaafay ciidamada Somaliland ay ku wadeen Laascaanood ayaa galaaftay nolosha boqolaal rayid ah kuwaasi oo la diiwaan-geliyay in ka badan 500 oo qof.

Faadumo Yuusuf Cawil ayaa kamid ah dhibanayaasha aanay taariikhdu marna hilmaami doonin iyada oo duubaysa Madfac ciidamada Somaliland ay gurgooda kusoo garaaceen ayaa mid kale ku dhacay halkaasi ayayna ku geeriyootay.

Tan ayaa kamid ah dhacdooyinka lagu tilmaamay kuwo aan Soomaali horey uga dhex dhicin balse laga diiwaan geliyay Laascaanood iyada oo ay ka qaxeen mudadaasi magaalada rayid kor u dhaafacaya labo boqol kun oo qof.

Dowlada federaalka Soomaaliya iyo Hay’addaha caalamiga ah ayaan wali baaritaan rasmi ah ku bilaabin dhacdooyinkii Laascaanood iyada oo ay suurtagal tahay in maamulka SSC-Khaatumo uu dalbado baaritaan caalami ah oo madax banaan walaw ilaa hadda aysan iyagu ku dhawaaqin.

Masuuliyiin ka tirsan golaha sare ee dhaqanka SSC-Khaatumo ayaa horey tilaabadaas uga dhawaajiyay walaw aan la ogayn wakhtigeeda.

JOWHAR, Soomaaliya – Wararka naga soo gaaraya gobolka Shabeellaha Dhexe ayaa sheegaya in wabiga dhawaan ku soo fatahay deegaano dhowr ah ee ku yaala gobolkaas, taasoo saameyn weyn ku yeelatay dalaga ay tacbayeen beeraleyda halkaasi ku sugan sida ay inoo xaqiijiyeen qaar ka mid ah.

Khasaare baaxad leh ayaa ka dhashay daadadkan, iyadoo dadka deegaanka ay la daala dhacayaan abaaro iyo fatahaad oo is daba joog kuwaas oo saameeyay nolol maalmeedkoodi, waxayna abuurtay muujado qax ah oo ku wajahan magaalada Muqdisho.

Deegaanada oo saameeyay fatahaadka ayaa ka mid ah tuulooyin hoos taga magaalada Jowhar Xarunta Dowlad-Goboleedka Hirshabelle iyo degmada Mahadaay, waxaana laga cabsi qabaa inuu ku sii fido deegaano ku teedsan jiinka wabiga Shabeele.

Dadka deeganka ayaa ilaa haatan wax kaalmo ah oo la taaban karo ka helin Hirshabelle, iyadoo Wasiir ku xigeenka wasaaradda maareynta Masiibooyinka ee maamulkaasi Cumar Gaabow uu sheegay in doorkooda oo ku kooban yahay “isku xirka hay’adaha samafalka iyo dadka deegaanka”.

Dhibaatadan ayaa imaaneysa xilli laga digayo duufaanta El Niño ee ku soo wajahan dhamaan gobolada dalka, taas oo wadata roobab xooggan oo daadad ka dhalan kara sida ku xusan warqad ay soo saartay hay’adda Maareynta Masiibooyinka Qaranka SoDMA.

Taliyaha ciidanka dhulka ee xoogga dalka Soomaaliyeed  gaashaanle sare Dayax Cabdi Cabdulle ayaa gaaray deegaanka Cali Fooldheere oo hoostaga degmadda Mahadaay ee gobolka Shabeelah dhexe, waxaa halkaasi ku soo dhaweeyay Taliyaha qaybta 27 aad G/sare Faarax Cali Waasuge iyo Saraakiil kale.

Taliyaha Ciidanka Dhulka ayaa kulamo lagu dardar gelinayo dagaalka Khawaarijta la qaatay Saraakiisha Ciidanka, iyadda oo Argagixisada ay ku go’doon santahay deegaanka Ciid Ciid-ka ee gobalka Shabeelaha dhexe.

Taliyaha ciidanka dhulka xogga dalka Soomaliyeed G/sare Dayax Cabdi Cabddulle oo dhawaan uu Magacaabay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ku sugan gobolka Shabeelaha dhexe ee Dowlad Gobaleedka Hirshabeelle.

Guud ahaan gobollada dalka gaar ahaan gobolka Shabeelaha dhexe waxaa ka socda dagaal ka dhan ah Al Shabaab, kaas uu ku dhawaaqay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.

MUQDISHO, Soomaaliya – Guddoomiyaha Gobolka Banaadir Ahna Duqa Muqdisho Yuusuf Xuseen jimcaale (Madaale) ayaa maanta ka faalla qaaday waxbarashada 173 gabdhood oo agoon ah, kuwaas oo wax barta School-ka ummu Mu’miniin Caa’isha ee ku yaala degmada Xamarweyne.

Gudoomiyaha ayaa go’aankan gaaray ka dib kormeer uu ku tagay School-ka ummu Mu’miniin Caa’isha halkaas uu ku kala kulmay ardayda iskuulka iyo maamulkaba.

Guddoomiyaha ayaa seegay in uu had iyo jeer garab taagan yahay barnaamij kaste oo lagu horumarinayo nolasha caruurta Soomaaliyeed ee agoonta ah.

Waxaa Guddoomiye Madaale ku wehliyay kormeerka Guddoomiye ku-xigeenka arrimaha bulshada maamulka gobolka Banaadir Cabdicasiis Cismaan iyo Aggaasimaha Waaxda horumarinta ageegyada waxbarashada Gobolka Banaadir Maxamed Cabdi Cujub.

HARGEYSA, Soomaaliya – Golaha wakiilada Somaliland ayaa ansixiyeen maanta go’aamo dhowr ah oo ay soo jeediyeen Xildhibaanada baarlamaanka ee metelaya gobolka Awdal. Go’aamadan ayaa ujeedadoodu tahay in lagu xalliyo tabashooyinka kala duwan ee la xiriira dastuurka, awood qaybsiga, mashaariicda horumarineed iyo hababka doorashooyinka ee Somaliland.

Xildhibaanada reer Awdal waxay go’aanadooda ku iftiimiyeen dhawr qodob oo muhiim ah. Qodobadaas ayaa ka mid ah in si degdeg ah wax looga qabto saami-qaybsiga awoodeed, waxayna ku baaqeen in dib u eegis dhab ah lagu sameeyo dastuurka si loo muujiyo mabda’an.

Golaha Wakiiladda ayaana cod aqlabiyad ah ku ansixiyay go’aammadan, taasoo muujinaysa in la isku raacay in wax laga qabto tabashooyinka ka soo yeeray gobolka Awdal.

Dhanka kale, Muuse Biixi ayaa loogu baaqay inuu dib u eegis ku sameeyo saami-qaybsiga xukuumadda, isla markaana uu qaado tallaabooyin lagu kordhinayo tirada goobaha codbixinta ee gobolka Awdal.

Hay’adda Sirdoonka iyo Nabad Sugidda Qaranka Soomaaliya ee NISA ayaa soo qabatey nin ku eedeysan in uu al-Shabaab u soo iibin jirey hubka, raanada iyo waxyaabaha qaraxa laga sameeyo.

Ninkan ayaa lagu magacaabaa Sakariye Kamaal Suufi Abba-Sheekh waa 28 jir Soomaali ah, waxaa in muddo ah dabagal ku heysay Hay’adda Sirdoonka iyo Nabad Sugidda Qaranka ee NISA, waxaana ugu dambeyn suurto-gal noqotay in Hay’adda NISA gacanta kusoo dhigto xilli uu qorshaynayay in uu u baxsado deegaanada al-Shabaab ka taliyaan.

Warbaahinta dowladda ayaa sheegtey in Sakariye uu ahaa maskaxdii ugu weyneyd koox isku xiran oo dalka banaankiisa kasoo iibisey saanad ciidan oo loo waday argagixisada al-Shabaab, laguna soo dhex-qariyay alaab ganacsi loo wadey bishii May ee sanadkan ciidanka amaanka ayaa ku qabtey saanadda alaabta lagu soo dhex qariyey dekadda weyn ee Muqdisho iyo weliba garoonka diyaaradaha. Warbaahinta SNTV ayaa sheegtey in dhawaan maxkamad la soo saari doono.

Ururka al-Shabaab ayaa muddo dheer dagaal kula jirey dowladda Soomaaliya oo ay u dagaalamayaan in ay meesha ka saaraan. Soomaaliya waxaa saaran cunno qabateyn hubka ah, inkasta oo kooxaha argagixisadu ay weli banaanka kala yimaadaan hubka iyo saanada.

Waxaa maanta ka degey magaalada Dhusamareeb ee xarunta Galmudug, Musharixiinta Madaxweynaha Koonfur Galbeed iyo siyaasiyiin kale oo ka soo jeeda isla maamulkaas.

Wefdigan waxaa ka mid ahaa saddex mudane oo hore uga soo noqdey Soomaaliya Guddoomiyaha Golaha Shacabka kuwaas oo kala ah:

1. Shariif Xasan Sheekh Aadan
2. Maxamed Cismaan Jawaari
3. Maxamed Mursal

Sidoo kale waxaa wefdiga ka mid ah Musharixiin kale oo u taagan xilka Madaxweynaha Koonfur Galbeed waxaana ka mid ah Wasiirkii hore ee Maaliyadda Maxamed Aadan Fargeeti, Agaasimihii hore ee madaxtooyada ee dhawaan is casiley Xuseen Sheekh Maxamuud iyo qaar kale.

Siyaasiyiintan ayaa sheegay in ay Dhuusamareeb u tageen, sidii ay Madaxweynaha ugu taageeri lahaayeen dagaalka socda ee wejiga labaad ee al-Shabaab dalka looga sifeynaayo, iyo ujeedada ugu weyn ee ah doorashadii Madaxweynaha Koonfur Galbeed sidii ay u qabsoomi lahayd, oo loo fulin lahaa heshiiskii Madaxweyne Xasan Sheekh goob jooga ka ahaa.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa bishi Febaraayo goob joog ka ahaa heshiis lagu kala sdaxiixdey Baydhabo kaas oo la xiriirey qabsoomida doorashada Koonfur Galbeed oo lagu heshiiyey in ay dhacdo Janaayo 2024.

Muddo xileedkii Madaxweynaha Dowlad goboleedka Koonfur Galbeed Cabdicasiis Laftagareen ayaa dhacdey bishii Diseembar 2022, waxaana heshiiska Baydhabo dhigaayey in muddo hal sano ah xilka loogu daro.

Koonfur Galbeed, marna kama dhicin doorasho ka madax banaan Muqdisho. Cabdicasiis Lafagareen ayaa hadda ka maqan Baydhabo waxaana uu safar ugu baxay dalka Turkiga.

Siyaasiyiinta ku kacsan Laftagareen ayaa sheegay in 5 Oktoobar 2023 ay Baydhabo tegayaan si loo dardargeliyo qabashada doorasha.

Anas Cabdulqaadir Cali Maxamuud (Salmaan) iyo Aadan Mursal Maxamed Macalin (iidoow) waxa ay kamid ahaayeen Shabakad ka kooban Lix ruux oo dilalka gaadmada ah iyo qaraxyada ka fulisa Mudug gaar ahaan Gaalkacyo.

Aadan Mursal Maxamed Macalin (iidoow) ayaa lagu soo eedeeyay dilka Marxuum Maxamed Jaamac Maxamed (Cagabiyood).

Halka Anas Cabdulqaadir Cali Maxamuud (Salmaan) oo ahaa horjoogihii shabakada isagana lagu soo eedeeyay dilka marxuumiinta kala ah Cabdi Aadan Siyaad (Cabdi Dheere) iyo Cilmi Cali Guuleed.

Waxa ayna dhamaan dilalkan dhaceen xili marxuumiinta ay kasoo baxeen Masjid-ka oo ay ku cibaadeysanayeen.

17-kii bishii April ee sanadkan ayey soo galeen gacmaha ciidamada amniga kadib howlgal looga jawaabayay qarax ay la beegsadeen gaari Cabdi Bille ah oo ay lee yiihiin kumaandooska xoogga dalka ee Danab.

Baaris dheer ka dib Xafiiska Xeer Ilaalinta Maxkamadda Ciidamada ayaa codsaday qaadista kiiskaas, fadhiyo kala duwan ka dib, Maxkamadda Darajada koowaad ayaa 22-kii bishii May ee sanadkan ku xukuntay Anas Cabdulqaadir Cali Maxamuud (Salmaan) iyo Aadan Mursal Maxamed Macalin (iidoow) xukun dil toogasho ah.

Qareenada u doodaayay eedeysanayaasha ayaa qaatay racfaan ka dib xukunkii dilka ahaa ee lagu riday.

Maxkamadda sare ee Ciidamadda ayaa aqbashay dalabkii racfaanka ahaa ay soo qaateen qareenada 24-tii bishaan.

Maxkamadda sare oo waqti ku filan siisay dhinacyada dacwadda ayaa ugu danbayn maanta ku raacday xukunkii dilka ahaa ee horay ugu xukuntay Maxakamadda Darajada Koowaad Ciidamadda Anas Cabdulqaadir Cali Maxamuud (Salmaan) iyo Aadan Mursal Maxamed Macalin (iidoow), sida uu warbaahinta u sheegay Janaraal Liibaan Cali Yaroow Guddoomiyaha Maxkamadda Sare ee Ciidamadda.